Μέρες Κατοχής στην Αθήνα (Ζωγράφου-Γουδί-Κουπόνια)
«Οι μικρές προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων είναι εκείνες που γράφουν τη μεγάλη Ιστορία. Οι πράξεις και οι επιλογές τους κατευθύνουν τις εξελίξεις και διαμορφώνουν τα γεγονότα. Η έρευνα είχε σαν στόχο την ιστορία όχι μόνο της συνοικίας Ζωγράφου αλλά κυρίως των ανθρώπων της μέσα στην Αθήνα της Κατοχής. Τις γειτονιές τις κάνουν οι άνθρωποι, όχι τα κτήρια. Η πορεία τους όπως φάνηκε “πέρασε τα όρια” της περιοχής μας»
Από την εισαγωγή του βιβλίου της Κατερίνας Μπαλκούρα, (εκδόσεις 24 γράμματα) που με γλαφυρό τρόπο καθηλώνει τον αναγνώστη καθώς περιγράφει τι διαδραματίστηκε στα χρόνια της κατοχής στις γειτονιές του Ζωγράφου, του Γουδί και των Κουπονιών (σημερινά Ιλίσια) που κάποιοι βγήκαν μπροστά και πολέμησαν ανοικτά, κάποιοι έμειναν πίσω και πολέμησαν με το δικό τους τρόπο, κάποιοι έμεινα εντελώς αμέτοχοι, πολλοί όμως ήταν εκείνοι που έδωσαν τη ζωή και τα νιάτα χωρίς να τους το ζητήσει κανείς.
Ένα θαυμάσιο βιβλίο ενδιαφέρον, αξιόλογο με εμπεριστατωμένη έρευνα στα ιστορικά δεδομένα, όμορφη αφήγηση που κρατά έντονο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και τον γυρίζει πίσω στο χρόνο.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Κατερίνα Μπαλκούρα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Πήρε το πτυχίο της Δημοσιογραφίας απ’ το Εργαστήρι Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας το 1996 και εργάστηκε αρκετά χρόνια σε κανάλια και εφημερίδες, ενώ συνεχίζει κατά καιρούς να αρθρογραφεί σε εφημερίδες και ιστοσελίδες.
Παράλληλα έκανε θεατρικές σπουδές στο Εργαστήρι του Βασίλη Διαμαντόπουλου – Κώστα Καζάκου (πρώην Ίασμο).
Το 2003 πήρε πτυχίο Ευρωπαϊκής Διοίκησης και Πολιτικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 2006 πραγματοποίησε το όνειρό της σπουδάζοντας Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτή την περίοδο κάνει το μεταπτυχιακό της στο Πανεπιστήμιο της Κέρκυρας.
Εργάζεται ως Φιλόλογος στη δευτεροβάθμια και μεταλυκειακή εκπαίδευση, ενώ παράλληλα ασχολείται με την έρευνα και την τοπική Ιστορία.
Ενδεικτικά κείμενα από το βιβλίο
(…..) Πολύτιμες οι μαρτυρίες εκείνων που με τη βοήθειά τους ενώθηκαν τα περισσότερα κομμάτια του πάζλ, όσο αυτό ήταν δυνατόν, αφήνοντας ενδεχομένως έξω κάποια κομμάτια που δεν βρέθηκαν για τους επόμενους που θα πάρουν τη σκυτάλη. Η παρούσα έρευνα μπορεί να σταματάει στο τέλος του 1944, η Ιστορία όμως συνεχίζεται.
Ένας αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη που οφείλουμε όμως να τον κερδίσουμε. Στις μέρες μας η λήθη και κυρίως η ημιμάθεια μπορεί να «βολεύουν» είναι όμως ύβρις απέναντι σε όλους εκείνους που έδωσαν τα νιάτα και τη ζωή τους. Χρωστάμε σ’ εκείνους που πρόσφεραν, χρωστάμε σ’ εκείνους που έφυγαν, χρωστάμε όμως και σ’ εκείνους που θα έρθουν.
(….) Στου Ζωγράφου, μέσα στον Ιανουάριο η ομάδα Κ της ΠΕΑΝ εντάχθηκε στη ΡΑΝ ως 2ος Λόχος με υποδιοικητή τον Επαμεινώνδα Σπηλιωτόπουλο και διοικητή τον Ανθυπολοχαγό Γ. Ραγκούση. Η ΡΑΝ διέθετε χρήματα για αγορά όπλων και πυρομαχικών. Πήραν λοιπόν όπλα που περίσσευαν από τον Καμβύση (ένας από τους γιους του ήταν μέλος υποομάδας της Χ και έμενε στην οδό Σισίνη στα Ιλίσια) ενώ πήραν και όπλα από μια ομάδα του Κολωνακίου. Τα όπλα τα έκρυβαν στο υπόγειο του παντοπωλείου των αδελφών Σκλάβου στη Μικράς Ασίας. Οι Γερμανοί μειώνουν τις περιπολίες στο Γουδί αφού ο κίνδυνος γι’ αυτούς ήταν η περιοχή Ζωγράφου-Κουπόνια-Καισαριανη.
(….) Η επίθεση της ΙΙΙ Ορεινής Ταξιαρχίας όμως από το Γουδί καθώς και η εσκεμμένη πληροφορία που έφτασε στους Ελασίτες στου Μακρυγιάννη ότι οι Ριμινίτες σφάζουν τις οικογένειες των Ελασιτών σε Καισαριανή και Κουπόνια ήταν ένας επιτυχημένος αντιπερισπασμός στο μέτωπο του Μακρυγιάννη που ανάγκασε τον ΕΛΑΣ να αποσύρει δύο ολόκληρα τάγματα που κατευθύνθηκαν προς Καισαριανή και Κουπόνια. Τα βρετανικά αεροπλάνα πυροβολούν τις θέσεις του ΕΛΑΣ ενώ οι κάτοικοι τρέχουν ξανά στα καταφύγια. Αυτό μαζί με τον κακό συντονισμό είχε σαν αποτέλεσμα να πληγεί το ηθικό του ΕΛΑΣ. Πολλοί Ζωγραφιώτες συνελήφθησαν από τους Ριμινίτες όπως η οικογένεια Αλαξανδρή, ο Δημήτρης Μπέης, ο ιερέας του Ναού του Αγίου Θεράποντα Γερμανός Βουτσάς και πολλοί ακόμα και οδηγήθηκαν για ανακρίσεις αρχικά στη Βίλα Ζωγράφου. Η ΙΙΙ Ορεινή Ταξιαρχία είχε περάσει σχετικά εύκολα στο προπύργιο της αντίστασης, Την Καισαριανή, προκαλώντας πανικό στην ηγεσία του ΕΛΑΣ.
Στη συνάντηση που είχαμε με την Κατερίνα Μπαλκούρα τη ρωτήσαμε να μας πει από ποιες πηγές άντλησε όλες αυτές τις πληροφορίες και μας απάντησε ότι:
«Αρχικά είναι τα αρχεία του Δήμου Ζωγράφου, το Ληξιαρχείο και το Δημοτολόγιο του Δήμου Ζωγράφου, τα αρχεία του Νεκροταφείου και τα ταφολόγια του Δήμου Ζωγράφου, τα αρχεία της Ακαδημίας Αθηνών που υπάρχει ένας φάκελος για τα επισιτιστικά που σου δίνει πολλές πληροφορίες για τα συσσίτια τη περίοδο της κατοχής, είναι όλος ο παράνομος τύπος της κατοχής από το αρχείο του Χαρίλαου Φλωράκη, όλος ο αστικός τύπος της κατοχής από το αρχείο της Βουλής, πληροφορίες από τα ΑΣΚΙ, πολλές προσωπικές μαρτυρίες που θεωρώ ότι είναι το πιο σημαντικό από όλα και τέλος από εξαντλητική βιβλιογραφία.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες του βιβλίου σας;
Η μνήμη πρέπει να μένει ζωντανή και να τιμάμε τους ανθρώπους που έδωσαν τη ζωή τους για να είμαστε εμείς σήμερα εδώ ελεύθεροι και αυτό το βιβλίο μου είναι ένα κερί στη μνήμη αυτών των ανθρώπων
