Ο δήμος μας

Λίγα λόγια για το δήμο μας

Η ιστορία της περιοχής Ζωγράφου ξεκινά από το 1832 με την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Τούρκους. Εκείνη την εποχή ο ηγούμενος της Ι.Μονής Πετράκη, ο Χαντζηπαρθένης Πετράκης αγόρασε από τον πασά των Αθηνών χιλιάδες στρέμματα γης στη σημερινή περιοχή του Ζωγράφου, καθώς και στην υπόλοιπη Αθήνα. Εν συνεχεία η περιουσία πήγε στους κληρονόμους του. Αυτοί το 1928 διένειμαν μεταξύ τους την μείζονα περιοχή Ζωγράφου σε οικόπεδα. Περίπου 600 στρέμματα γης στο σημερινό Τέρμα του Νέου Ζωγράφου έμειναν αδιανέμητα. Τα απομεινάρια του κελιού του Χαντζηπαρθένη Πετράκη βρίσκονται σήμερα στον χώρο μεταξύ των οδών Γεωργίου Ζωγράφου, Πλαστήρα, Ιοκάστης, Παξών και Γρ. Αυξεντίου. Όλη η Ζωγράφου ήταν λατομεία και ο Πετράκης τα εκμεταλλευόταν.

Το 1902, ο Ιωάννης Ζωγράφος, βουλευτής στο κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, αγόρασε μια μεγάλη έκταση από τη χήρα Βουρνάζου και στη συνέχεια τη ρυμοτόμησε σε οικόπεδα, τα οποία πουλούσε με δόσεις 112 δρχ. το μήνα.

Βίλα Ζωγράφου

Βίλα Ζωγράφου

Ο Ιωάννης Ζωγράφος κράτησε μόνο ένα τμήμα στο σημείο συνάντησης των σημερινών λεωφόρων Αλ. Παπάγου και Γ. Ζωγράφου. Τα πρώτα σπίτια άρχισαν να κτίζονται στα κτήματα του «Ζωγράφου» το 1919. Δέκα χρόνια μετά αριθμούσαν 100. Από εκείνους τους πρώτους οικιστές φτιάχτηκε και ο πρώτος ξύλινος ναΐσκος προς τιμή του Αγίου Θεράποντα, που σήμερα είναι ο επιβλητικότερος στη περιοχή. Εκτός των Ζωγραφαίων υπήρχαν κι άλλοι μεγάλοι κτηματίες της περιοχής (όπως Πετράκηδες, Σταματοπουλαίοι, Αργυροπουλαίοι κ.ά), που είχαν αγοράσει ένα από τα καλύτερα κομμάτια της Αθήνας, με ωραίο κλίμα και πολύ κοντά στην Αθήνα. Η νότια πλευρά του Ζωγράφου ήταν το άλλοτε ρέμα του Χουσεΐν μπεη, στη βόρεια πλευρά του οποίου είχε κτισθεί το θεραπευτήριο του Συγγρού. Αυτό το ρέμα καλύφθηκε στις αρχές του 1960 επί Βασιλέως Παύλου.


Ο ναός του Αγίου Θεράποντα

 

Οι σημερινές περιοχές : Άνω Ιλίσια, Γουδί και Ζωγράφου ονομαζόντουσαν παλιά «Κουπόνια» ή «Καπούνια». Κατά ορισμένους θεωρήθηκε ότι η ονομασία της περιοχής με το τοπωνύμιο Κουπόνια ή Καπόνια πρέπει να έγινε με τη μοιρασιά των κτημάτων του Υμηττού (ανατολικά και δυτικά από τους Τούρκους το έτος 1793), όπου κάθε Οθωμανός έπαιρνε από 6 λαχίδια (κουπόνια αλλιώς). Αυτή όμως η εκδοχή της ονομασίας δεν ευσταθεί από τα ιστορικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία, η έκταση του σημερινού Νέου Ζωγράφου ανήκε εξ ολοκλήρου στον πασά των Αθηνών. Πιθανότερη είναι η ακόλουθη ερμηνεία.Σύμφωνα με την ερμηνεία αυτή, την αρχική ονομασία που ήταν Καμπούνια, την έδωσαν προφανώς στην περιοχή οι ναυτικοί από τα νησιά του Αργοσαρωνικού, επειδή η μορφολογία του εδάφους τους θύμιζε τη φουρτουνιασμένη θάλασσα, όταν το καμπούνι του πλοίου τους ανεβοκατέβαινε στα κύματα.

Η περιοχή ανήκε διοικητικά στον Δήμο Αθηναίων, του οποίου πρώτος Δήμαρχος ήταν ο Ανάργυρος Πετράκης, κληρονόμος του μοναχού Χαντζηπαρθένη Πετράκη, αρχικού ιδιοκτήτη της περιοχής. Το 1929 η περιοχή Ζωγράφου έγινε κοινότητα με πρώτο πρόεδρο τον γιο του Ιωάννη Ζωγράφου, τον Σωτήριο Ζωγράφο.

Το 1930 ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος θεμελιώνει το 1ο Δημοτικό σχολείο (το Ζωγράφειο), στην ίδια θέση που βρίσκονται σήμερα τα Δημοτικά σχολεία απέναντι από τον Ναό του Αγ. Θεράποντα. Μια από τις αίθουσες του σχολείου ήταν και τα γραφεία της νεοσύστατης κοινότητας Ζωγράφου.

Σιγά – σιγά η κοινότητα Ζωγράφου μεγαλώνει και στα όρια της κοινότητας, εκτός από τις περιοχές Ζωγράφου και Γουδή, συμπεριλαμβάνονται τα Κουπόνια και η περιοχή του φυτωρίου του Υπουργείου Γεωργίας τα σημερινά “Άνω Ιλίσια”. Πολλές ωραιότατες βίλες που σώζονται ακόμα και σήμερα αρχίζουν να κτίζονται. Η βίλα του Κώστα Ζωγράφου, σήμερα Αυτοδιαχειριζόμενος κοινωνικός χώρος (Βίλα Ζωγράφου), η βίλα Βοναπάρτη που στεγάζει το Συμβουλευτικό Κέντρο Οικογενειών του Δήμου, η βίλα Βουτυρά, σήμερα Πνευματικό Κέντρο. Επίσης η οικία Γεωργίου Γουναρόπουλου, σήμερα Μουσείο και Πινακοθήκη.

Την ίδια εποχή ιδρύθηκε ο πρώτος ποδοσφαιρικός σύλλογος, με την επωνυμία “Ένωση Ζωγράφου”. Το γήπεδό του, βρισκόταν μεταξύ των σημερινών οδών Ξηρογιάννη, Αλ. Παπάγου, Γ. Παπανδρέου και Δαβάκη Πίνδου.

Στα Κουπόνια εγκαταστάθηκε και το πρώτο αστυνομικό τμήμα. Άρχισε να λειτουργεί ο πρώτος υπαίθριος κινηματογράφος “ΠΑΥΣΙΛΥΠΟΝ”, στη θέση της σημερινής πλατείας Δ.Αλεξανδρή (Γαρδένια).

Το 1947 η κοινότητα Ζωγράφου ανακηρύχθηκε Δήμος, στον οποίο περιλαμβάνονταν οι συνοικίες Γουδί, τα Άνω Ιλίσια (πρώην Κουπόνια ή Καπόνια), τα Ιλίσια, παρά την κοίτη του ποταμού Ιλισού που ξεκίναγε από την Αγία Ελεούσα, στη σημερινή συνοικία της Πανεπιστημιούπολης.

Το 1965 παραχωρούνται από το Ελληνικό Δημόσιο 1100 περίπου στρέμματα δασικής έκτασης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αυτό το γεγονός είναι σημαντικό καθότι σταματά κάθε δυνατότητα επέκτασης των ιδιοκτησιών προς το δάσος του Υμηττού, αφού η τελευταία ιδιοκτησία είναι αυτή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ (Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια)