ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ: το χρονικό και τα αίτια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, 17 Νοέμβρη 1973

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν μαζική και δυναμική εκδήλωση της λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών τον Νοέμβριο του 1973.

Η εξέγερση ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών από φοιτητές και σπουδαστές και η οποία κλιμακώθηκε σε αντιχουντική εξέγερση, καταλήγοντας σε αιματοχυσία το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, ύστερα από μια σειρά γεγονότων αρχής γενομένης με την είσοδο άρματος μάχης στον χώρο του Πολυτεχνείου και την επαναφορά σε ισχύ του σχετικού στρατιωτικού νόμου που απαγόρευε τις συγκεντρώσεις και την κυκλοφορία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Το Ιστορικό της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου, 17 Νοέμβρη 1973

Η Ελλάδα βρισκόταν από τις 21 Απριλίου 1967 υπό τη δικτατορική διακυβέρνηση του στρατού, καθεστώς που είχε καταργήσει τις ατομικές ελευθερίες, είχε διαλύσει τα πολιτικά κόμματα και είχε εξορίσει, φυλακίσει και βασανίσει πολιτικούς και πολίτες με κριτήριο τις πολιτικές τους πεποιθήσεις.

Το 1973 βρίσκει τον ηγέτη της χούντας, Γεώργιο Παπαδόπουλο, να έχει ξεκινήσει μια διαδικασία φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος, η οποία συμπεριλάμβανε την αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων και την μερική άρση της λογοκρισίας, καθώς και υποσχέσεις για νέο σύνταγμα και εκλογές στις 10 Φεβρουαρίου 1974 για επιστροφή σε πολιτική διακυβέρνηση. Στελέχη της αντιπολίτευσης, μπόρεσαν έτσι να ξεκινήσουν πολιτική δράση ενάντια της χούντας.

14 Νοέμβρη 1973

Αρχίζει η εξέγερση του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, μία μαζική εκδήλωση λαϊκής αντίθεσης στη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα. Ώρα 7 μ.μ. από 1.500 φοιτητές πάρθηκε η απόφαση… ναι… να μείνουμε απόψε στο Πολυτεχνείο…

Οι φοιτητές της Αθήνας από την προηγουμένη έχουν σπάσει τον κλοιό και καταλαμβάνουν το Πολυτεχνείο. Ένας μικρός ραδιοφωνικός σταθμός μεταδίδει τα μηνύματα τους σε ακτίνα 300 μέτρων. Η αστυνομία έχει συμφωνήσει να τους αφήσει να φύγουν χωρίς να κάνει συλλήψεις. «Ένας είναι ο αρχηγός, ο κυρίαρχος λαός».

Σύνθημά τους: ΨΩΜΙ- ΠΑΙΔΕΙΑ- ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ- ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ.

Ώρα 7 μ.μ. από 1.500 φοιτητές πάρθηκε η απόφαση «να μείνουμε απόψε στο Πολυτεχνείο». Συγκροτείται Συντονιστική Επιτροπή απ’ όλες τις σχολές και επιβάλλει έλεγχο σε ανεύθυνα συνθήματα και μεταδίδει τα δικά της από μεγάφωνα και το μικρό πομπό, αλλά και συγκεντρώνει τρόφιμα, φάρμακα κλπ. Γύρω στο Πολυτεχνείο και χιλιάδες αδούλωτοι Έλληνες τούς συμπαραστέκονται.

15 Νοέμβρη 1973

Οι φοιτητές κλείνονται στα Πολυτεχνεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης και καλούν το λαό σε εξέγερση κατά της χούντας.
Γέμισαν τα κτίρια του Πολυτεχνείου και το προαύλιο από φοιτητές και απέξω δεκάδες χιλιάδες λαού και μαθητών, που έρχονται κατευθείαν από τα σχολεία τους, φέρνοντας στους ελεύθερους και μαχητικούς φοιτητές όλο και περισσότερα τρόφιμα, φάρμακα κλπ.

Εκλέγεται Συντονιστική Επιτροπή που συμμετέχουν και δυο εργάτες, και σε ανακοίνωση της λέει: η εκδήλωση του Πολυτεχνείου είναι αντιφασιστική και αντιμπεριαλιστική.

Λειτουργεί νέος πομπός, που τώρα ακούγεται σ’ όλη την Αττική. Υπερηφάνεια και συγκίνηση κατέχει όλους τους Έλληνες που τ’ ακούνε:

«Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλά ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Κάτω η χούντα, κάτω ο Παπαδόπουλος, έξω οι Αμερικάνοι, κάτω ο φασισμός, η χούντα θα πέσει από το λαό… Λαέ, κατέβα στο πεζοδρόμιο, έλα να μας συμπαρασταθείς, τη λευτεριά σου για να δεις…»

Στη Θεσσαλονίκη και Πάτρα οι φοιτητές καταλαμβάνουν τα Πανεπιστημιακά κτίρια. Οι αγρότες από τα Μέγαρα ξεκινούν για την Αθήνα. Στο Αιγάλεω γίνονται επαναστατικές εκδηλώσεις και ακολουθούν τέτοιες στις συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά. Όλη η Ελλάδα συμπαρίσταται στους ελεύθερους αγωνιζόμενους φοιτητές.

Η εξέγερση έχει ξεφύγει από τα φοιτητικά αιτήματα και παίρνει παλλαϊκό και αντιδικτατορικό χαρακτήρα. Οι φοιτητές διαβάζουν τις εξελίξεις. Ξέρουν πλέον ότι εκπροσωπούν κάτι πιο μεγάλο από το φοιτητικό κόσμο και είναι πια ένα κίνημα αναγκαίο για την κοινωνία. Εργάτες, μαθητές και πολίτες το επιβεβαιώνουν με την άφιξη τους στην Πατησίων. Η πόρτα του ιδρύματος κλείνει.

«Έξι χρόνια αρκετά, δεν θα γίνουνε επτά»: Οργανώνονται. Τοποθετούνται τρία μεγάφωνα και ο ραδιοφωνικό σταθμός καλύπτει πλέον όλη την Αττική. Μόνο όποιος δεν θέλει δεν ακούει τη φωνή των φοιτητών. Τη φωνή της ελευθερίας. Κυκλοφορούν την «εφημερίδα του ελεύθερου Πολυτεχνείου».

«Ψωμί, παιδεία, ελευθερία»: Ο υπουργός Παιδείας απειλεί και απαιτεί να καταργηθεί το άσυλο. Η σύγκλητος αντέχει στις πιέσεις και αρνείται. Χρήματα, φάρμακα και τρόφιμα καταφθάνουν από κάθε γωνία της Αθήνας. Η εξέγερση είναι γεγονός.

«Κάτω ο Παπαδόπουλος»: Οι χουντικοί τρελαίνονται από οργή και οι στρατιωτικοί προτείνουν άμεση επέμβαση. Η παρουσία χιλιάδων πολιτών είναι αποτρεπτική.

Έξω από το Πολυτεχνείο είναι συγκεντρωμένοι 20.000 άνθρωποι. «Λαέ πεινάς γιατί τους προσκυνάς;» Νυχτώνει. Περίπου 10.000 αποχωρούν.

Οι φοιτητές εκλέγουν νέα συντονιστική επιτροπή που αποτελείται από 31 αντιπροσώπους όλων των σχολών. Αυτοί έχουν βάλει το κεφάλι τους στο ντορβά, αλλά εκείνη τη στιγμή κανείς δε δειλιάζει. «Λαέ πολέμα σου πίνουνε το αίμα»

Καθαριότητα, έλεγχος για προβοκάτορες, έλεγχος συνθημάτων και ξεκούραση όσο είναι δυνατόν. Από το ραδιόφωνο ενημερώνουν διαρκώς την κοινή γνώμη.
Σε λίγες ώρες ξημερώνει η 16η Νοεμβρίου.

16 Νοέμβρη 1973
Πάνω από 150.000 άνθρωποι είναι γύρω από το Πολυτεχνείο και βροντοφωνάζουν με τους ελεύθερους φοιτητές «Κάτω η χούντα, η χούντα θα πέσει απ’ το λαό».
Ώρα 7 και μισή μ.μ. Ο δικτάτορας δίνει διαταγή να χτυπηθεί πρώτα η λαοθάλασσα, που είναι γύρω στο Πολυτεχνείο. Δακρυγόνα πέφτουν συνεχώς και κάνουν αφόρητη την ατμόσφαιρα. Ο λαός ανάβει φωτιές και τα εξουδετερώνει. Τώρα σφυρίζουν σφαίρες και οι πρώτοι νεκροί πέφτουν μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο. Ο λαός στήνει οδοφράγματα, δεν υποχωρεί, παλεύει άοπλος, παραμένει στη θέση του.
Ώρα 12 τη νύχτα μπαίνει στην Αθήνα στρατός και τανκ και καταλαμβάνουν επίκαιρες θέσεις.

17 Νοέμβρη 1973
Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου κατά του στρατιωτικού καθεστώτος στην Αθήνα καταλήγει σε αιματοχυσία.
Ώρα 2 πρωινή. Τα τανκ πλησιάζουν το Πολυτεχνείο.
«Φαντάροι, είμαστε άοπλοι, είμαστε αδέλφια, μη μας χτυπήσετε, ελάτε μαζί μας» φωνάζουν οι φοιτητές και ο Ραδιοφωνικός Σταθμός καταγγέλλει στον Ελληνικό λαό την ανίερη πράξη του δικτάτορα.
Ώρα 3 πρωινή. Ένα τανκ γκρεμίζει τη σιδερένια πόρτα του Πολυτεχνείου κι ας είναι στα κιγκλιδώματα φοιτητές. Ρίχνονται ριπές. Στρατός και αστυνομικοί μπαίνουν στο προαύλιο. Οι φοιτητές προσπαθούν να φύγουν, αλλά δέχονται άγριες επιθέσεις. Πολλοί φαντάροι προστατεύουν και βοηθούν τους φοιτητές να φύγουν, αλλά τους κυνηγούν οι γενίτσαροι. Πολλοί συλλαμβάνονται και οδηγούνται στην Ε.Σ.Α όπου βασανίζονται φρικτά. Οι οδομαχίες συνεχίζονται γύρω από το Πολυτεχνείο μέχρι το πρωί.
Ώρα 11 π.μ. επαναφέρεται στρατιωτικός νόμος. Το Πολυτεχνείο στάθηκε η αρχή για το τέλος τους. Ο νέος δικτάτορας ανοίγει το δρόμο για τη διχοτόμηση της Κύπρου. Ο ξεσηκωμός του λαού και το εθνικό έγκλημα γκρεμίζουν τη δικτατορία και ξαναγυρίζει η Λευτεριά και η Δημοκρατία.

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ

Η δικτατορία δήλωσε 34 νεκρούς και 840 συλλήψεις. Με τη μεταπολίτευση δηλώθηκαν άλλες 21 περιπτώσεις θάνασιμου τραυματσμού και 2.400 συλλήψεις.

Το 2003,  σε μια σπάνια συνέντευξή του ο οδηγός του τεθωρακισμένου άρματος που γκρέμισε την πόρτα του Πολυτεχνείου, αποκαλύπτει όσα συνέβησαν τη μαύρη νύχτα που σημάδεψε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και στιγμάτισε για πάντα τη ζωή του.

“Φτάνοντας μπροστά στην πόρτα, έστριψα το άρμα προς το Πολυτεχνείο, με γρισμένο το πυροβόλο προς τα πίσω. Θυμάμαι ότι σηκώθηκα από τη θέση μου και εγώ και το άλλο πλήρωμα. Δεκάδες φοιτητές κρέμονταν από τα κάγκελα, ενώ εκατοντάδες βρίσκονταν στο προαύλιο χώρο. Έδειχναν πανοκόβλητοι… Ντρέπομαι γι’ αυτό που ήμουν, γι’ αυτό που έκανα”

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου στάθηκε η αρχή του τέλους της χούντας. Δυστυχώς, πριν από την πτώση της άνοιξε το δρόμο για ένα τεράστιο εθνικό έγκλημα, τη διχοτόμηση της Κύπρου.

Απόσπασμα από το άρθρο της Σοφίας Ντέκου στην Αέναη επΑνάσταση