Λάμπρος Καλλαρύτης Η παρούσα Διοίκηση εκτελεί με επιτυχία μια δύσκολη άσκηση συνεργασίας.

Ξεφεύγοντας από τις πεπατημένες ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε σ’ έναν συνεντευξιαζόμενο όταν μάλιστα εκτός από Αντιδήμαρχος, είναι ένας καταξιωμένος δημοσιογράφος με μακρά εμπειρία σε θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν περιορίζεσαι στα του Δήμου, έχεις τη δυνατότητα να τον ρωτήσεις για την οικονομική κατάσταση της Χώρας μας με τις επιπτώσεις που επέφερε η πανδημία και την ευκαιρία που της δίνεται να διαχειριστεί ένα μεγάλο οικονομικό πακέτο από το Ταμείο Ανάκαμψης και από το ΕΣΠΑ, αλλά και που βλέπει να μας οδηγεί η κρίση με τη γείτονα Χώρα την Τουρκία.

Κύριε Καλαρρύτη, ποιες ήταν οι αφορμές που οδήγησαν το Δήμαρχο να κάνει ανασχηματισμό; Ήταν επιβεβλημένος;

Οι αλλαγές που γίνονται στη διοίκηση, είτε μιλάμε για τον δημόσιο είτε για τον ιδιωτικό τομέα, κύριε Ραυτόπουλε, δεν γίνονται πάντα επειδή κάτι πάει στραβά. Προσαρμογές μπορεί να γίνουν για να αποδώσει ακόμα καλύτερα κάτι που ήδη λειτουργεί καλά. Τα πράγματα δεν είναι στατικά ειδικά όταν διαχειρίζεσαι πολύπλοκους και πολυεπίπεδους  μηχανισμούς όπως είναι οι δήμοι και γενικά η δημόσια διοίκηση. Αν δεις ότι κάπου χρειάζονται διορθωτικές κινήσεις τις κάνεις.  Η κρίση της πανδημίας που ενέσκηψε δοκίμασε τα όρια και τις αντοχές όλων, ανθρώπων και υπηρεσιών και όλοι ανταποκρίθηκαν με το παραπάνω σε κάθε τομέα.
Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι η παρούσα διοίκηση εκτελεί με επιτυχία μια δύσκολη άσκηση, είναι μια διοίκηση συνεργασίας η οποία περιλαμβάνει τρεις παρατάξεις και δύο ανεξάρτητους δημοτικούς συμβούλους και λειτουργεί όχι απλώς δίχως προβλήματα συνεννόησης, αλλά υποδειγματικά.

Ως έμπειρος δημοσιογράφος θα ήθελα να μιλήσουμε για την εθνική οικονομία μετά την πανδημία του covid-19.
Όλοι μιλάνε κύριε Καλαρρύτη  για τη λιτότητα που θα ακολουθήσει. Για Κράτη όπως η Ελλάδα που έχουν βγει τραυματισμένα από την κρίση. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις;

Κατ’ αρχάς το βάθος της ύφεσης και οι οικονομικές  επιπτώσεις της  πανδημίας αν εξελιχθεί το βασικό σενάριο της Κομισιόν για μείωση του ΑΕΠ 9,7% και όχι τίποτα ακόμα χειρότερο, είναι από μόνος του σοβαρός λόγος ανησυχίας.
Η κυβέρνηση εκτιμά ότι η ύφεση θα κυμανθεί πιο χαμηλά, περίπου 5%-6%, το οποίο δεν είναι λίγο, αλλά αν συγκριθεί με τις προηγούμενες προβλέψεις π.χ. του ΔΝΤ για ύφεση 12% φαίνεται πιο διαχειρίσιμο μέγεθος. Πολλά θα εξαρτηθούν και από το πως θα πάει ο τουρισμός που αντιστοιχεί σε ένα μεγάλο τμήμα του ΑΕΠ και απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες υπαλλήλους, εποχικούς και μη.
Σε κάθε περίπτωση κύριε Ραυτόπουλε τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Δεν είναι μόνο ο τουρισμός. Ο συναφής κλάδος της εστίασης επίσης έχει δεχθεί βαρύ πλήγμα ο οποίος, και αυτός, απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους. Η απώλεια εισοδήματος τόσων ανθρώπων σημαίνει ότι τα χρήματα αυτά θα λείψουν στη συνέχεια από την αγορά. Φαύλος κύκλος. Η κρίση αυτή του κορωνοϊού έχει μοναδικά χαρακτηριστικά. Είναι η πρώτη φορά που πλήττεται η ζήτηση ταυτόχρονα σε όλους τους τομείς σε όλον τον κόσμο, μειώθηκαν ή και μηδενίστηκαν εισοδήματα εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλες τις χώρες και στη συνέχεια αναπόφευκτα μειώθηκε και η προσφορά. Δεν έχει προηγούμενο αυτό που συνέβη. Καταλαβαίνετε ότι μία χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία είναι ήδη υπερ-ταλαιπωρημένη από μια δεκαετία μνημονίων και περιοριστικής πολιτικής, αναπόφευκτα θα υποστεί επιπλέον σοβαρούς κλυδωνισμούς.
Δυστυχώς οι Έλληνες θα δοκιμαστούμε πάλι. Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση καταβάλει σοβαρές προσπάθειες με τα επιδόματα, τις ελαφρύνσεις, τις επιδοτήσεις και όλο αυτό το πλέγμα μέτρων, αλλά υπάρχουν καταστάσεις που υπερβαίνουν τις δυνατότητες του καθενός. Δεν βλέπετε τι γίνεται σε άλλες χώρες, σε ισχυρές οικονομίες;
Η Βρετανία απειλείται με ύφεση 14%, η Ιταλία φλερτάρει με τη χρεοκοπία και ας μην ομολογείται, η Γερμανία θα έχει σοβαρή ύφεση αλλά έχει τα αποθέματα για να την αντιμετωπίσει,
η ευρωζώνη συνολικά θα έχει ύφεση,  στις ΗΠΑ δημιουργήθηκαν σχεδόν 50 εκατομμύρια άνεργοι σε δύο μήνες. Και ακόμα δεν είναι σαφές αν θα υπάρξει και δεύτερο κύμα της πανδημίας…

Ο λογαριασμός του covid-19 θα αρχίσει να φαίνεται στην οικονομία τους πρώτους μήνες του 2021. Καλώς η Κυβέρνηση Μητσοτάκη ερωτοτροπεί με κάλπες;

Η αλήθεια είναι ότι επιμένουν  τα σενάρια για πρόωρες εκλογές παρά τις διαψεύσεις. Ορισμένοι κυβερνητικοί βουλευτές μάλιστα  δηλώνουν ανοιχτά ότι είναι ένα ενδεχόμενο το οποίο θα μπορούσε να εξεταστεί, δεδομένου ότι ο κορωνοϊός άλλαξε την ατζέντα με την οποία είχε εκλεγεί η ΝΔ.
Το αστείο της  υπόθεσης είναι ότι τις ξορκίζει η αξιωματική αντιπολίτευση, στάση εξηγήσιμη αν ρίξει κάποιος μια ματιά στις δημοσκοπήσεις.
Κοιτάξτε, υπάρχουν  λόγοι που θα έκαναν τον πρωθυπουργό να φλερτάρει με την ιδέα της πρόωρης κάλπης; Ο πρώτος λόγος – όχι απαραίτητα κατά σειρά βαρύνουσας σημασίας – είναι ότι η κυβέρνηση σε αυτή τη φάση πιστώνεται την επιτυχή διαχείριση του υγειονομικού σκέλους της πανδημίας. Αυτό αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις με τα συντριπτικά ποσοστά επικρότησης από τους πολίτες του σχεδίου που εφαρμόστηκε, αλλά και στα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου, ακόμα και χωρών που δεν μας έχουν συνηθίσει σε αβρότητες.
Τα διθυραμβικά ρεπορτάζ για την Ελλάδα στα οποία αναφέρεται ότι αντιμετώπισε τον κορωνοϊό με μεγάλη επιτυχία, μεγαλύτερη από κράτη που είχαν περισσότερα μέσα και θεωρητικά καλύτερη οργάνωση και ότι είναι ο ιδανικός και πιο ασφαλής προορισμός για διακοπές, ενισχύουν την εικόνα της κυβέρνησης.
Όλες οι δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα 20 μονάδων. Δεν συμβαίνει συχνά αυτό.
Άλλος ένας λόγος είναι ότι παραμένει νωπή η επιτυχής αντιμετώπιση της απόπειρας εισβολής στον Έβρο και η αποτυχία της Τουρκίας να… μπουκάρει δια αντιπροσώπων. Το ίδιο το γεγονός αλλά και η διαχείριση του συσπείρωσαν την κοινή γνώμη γύρω από την κυβέρνηση η οποία διατηρεί το πολιτικό κεφάλαιο από αυτόν τον χειρισμό.
Επίσης παρότι όλοι οι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι το lockdown θα έχει βαριές οικονομικές συνέπειες, τα επαναλαμβανόμενα επιδόματα που έδωσε η κυβέρνηση σε ευρείες επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες και γενικά τα μέτρα στήριξης εκτιμήθηκαν. Διαμορφώθηκε η εντύπωση ότι όντως εξαντλήθηκαν τα περιθώρια στήριξης για να αντιμετωπιστούν οι άμεσες ανάγκες και ότι η κυβέρνηση έκανε και κάνει ό,τι μπορεί και δεν οχυρώθηκε πίσω από την έκτακτη κατάσταση για να ασχοληθεί προσχηματικά μόνο και στην ουσία να αφήσει στην τύχη τους όσους έχασαν το εισόδημά τους.
Την ίδια ώρα, για τους λόγους που προαναφέραμε επίκεινται μία σειρά από εξελίξεις στην οικονομία οι οποίες, αναλόγως της έντασης τους, θα μπορούσαν να «ροκανίσουν» τη δυναμική της κυβέρνησης ή και να καταστούν δύσκολα  διαχειρίσιμες και να οδηγήσουν σε αχαρτογράφητες πολιτικές εξελίξεις.
Οπότε τίθεται το ερώτημα αν είναι σκόπιμο να υπάρξει εκλογικός αιφνιδιασμός για να κεφαλαιοποιηθεί η θετική εικόνα της κυβέρνησης, πριν εκδηλωθούν οι παρενέργειες της κρίσης αλλά και πριν αναζωπυρωθούν άλλες εστίες όπως το μεταναστευτικό το οποίο αποτελεί βόμβα στα θεμέλια της χώρας. Επίσης έχουμε μπει σε θερμή περίοδο με την Τουρκία, δύσκολα θα αποφύγουμε «άγριες» εξελίξεις.
Οπότε η κυβέρνηση αυτήν την περίοδο  έχει ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας να εκμεταλλευθεί το momentum, πριν αυτό κλονιστεί από την επερχόμενη ρευστή κατάσταση.
Υπενθυμίζεται ότι σε τρεις μήνες τελειώνει και η παράταση στην προστασία της πρώτης κατοικίας ενώ θα αυξάνονται τα «κόκκινα» δάνεια λόγω της όξυνσης της κρίσης.
Αυτή η  διαφορά των 20 και πλέον μονάδων στην πρόθεση ψήφου που καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, δίνει  τη δυνατότητα στη ΝΔ να «κάψει» την απλή αναλογική πηγαίνοντας σε επαναληπτικές εκλογές με τον νέο νόμο και ταυτόχρονα να προκαλέσει σοβαρότατο κλονισμό στον ΣΥΡΙΖΑ αν ο τελευταίος καταγράψει ποσοστό, ας πούμε, δέκα μονάδες χαμηλότερο από αυτό των προηγούμενων εκλογών. Κάτι τέτοιο θα τον έβαζε σε βαθιά περιδίνηση δημιουργώντας ίσως και διασπαστικές καταστάσεις. Όλα τα παραπάνω συνδυαστικά με τον κύριο παράγοντα, τις οικονομικές εξελίξεις διαμορφώνουν εν δυνάμει εκλογική δυναμική. Σε πρώτη φάση θα προηγηθεί ανασχηματισμός και στην πορεία, όταν ο πρωθυπουργός θα έχει στα χέρια του πιο σαφή δεδομένα για την πορεία της οικονομίας εκτιμώ ότι θα λάβει τις αποφάσεις.

Άρα, το ζήτημα της οικονομίας κύριε Καλαρρύτη και η απειλούμενη  αύξηση των ανισοτήτων πως μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Πρέπει ταχύτατα να γίνει αυτό που δεν έγινε τις προηγούμενες δεκαετίες, η αναδιάρθρωση της δομής της ελληνικής οικονομίας και του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.  Υπάρχει μία μεγάλη δυνατότητα και ευκαιρία που δίνεται από την απόφαση της ΕΕ για τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Η Ελλάδα θα είναι από τις ευνοημένες χώρες.
Τα χρήματα που μας αναλογούν είναι πολλά. Από το Ταμείο Ανάκαμψης θα πάρουμε  32 δις ευρώ – περίπου τα 2/3 ως  επιχορήγηση και τα άλλα ως δάνειο –  και άλλα 19,2 δις από το ΕΣΠΑ 2021-2027.   Περισσότερα από 51 δις μόνο από αυτές τις δύο πηγές για την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια.
Είναι ένα τεράστιο ποσό, αγγίζει το 30% του ΑΕΠ, το οποίο μπορεί όχι απλώς  να ανατάξει την ελληνική οικονομία, αλλά να αλλάξει την «τύχη» της χώρας.
Ό,τι δηλαδή κύριε Ραυτόπουλε δεν έγινε με τα πακέτα Ντελόρ και  ΕΣΠΑ, υπό την έννοια ότι ναι μεν εκείνα τα ευρωπαϊκά χρήματα μετέβαλαν τη φυσιογνωμία της ελληνικής κοινωνίας κυρίως και χρηματοδότησαν βαριά έργα υποδομής, αλλά δεν διαμόρφωσαν δομικά την οικονομία και το παραγωγικό μοντέλο τουλάχιστον στον βαθμό που αντιστοιχούσε στο ύψος της χρηματοδότησης. Αντιθέτως προωθήθηκε ένα παρασιτικό, αεριτζίδικο μοντέλο ψευτο-νεοπλουτισμού, εξυπνακισμού, ήσσονος προσπάθειας και αρπαχτής. Την κατάληξη τη γνωρίζουμε.
Άλλη τέτοια ευκαιρία όπως  αυτή που διανοίγεται με τον νέο ευρωπαϊκό πακτωλό χρημάτων δεν πρόκειται να υπάρξει. Υπό την αίρεση των όρων που θα τεθούν βέβαια, αλλά σε κάθε περίπτωση τα ποσά είναι μεγάλα.
Ο πρωθυπουργός, προκειμένου να διασφαλίσει προϋποθέσεις καλύτερης δυνατής διαχείρισης αποφάσισε να ορίσει μία επιτροπή επιστημόνων, κυρίως οικονομολόγων, οι οποίοι θα προτείνουν το ενδεδειγμένο μοντέλο διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας και του παραγωγικού μοντέλου.
Όπως σημειώνουν ορισμένοι η αποστολή τους δεν είναι να υποδείξουν με τη στενή έννοια τους τομείς στους οποίους θα πρέπει να διοχετευθούν τα χρήματα ή τουλάχιστον δεν είναι μόνο αυτή, αλλά να καταθέσουν προτάσεις για ευρύτερες θεσμικές αλλαγές οι οποίες θα επιτρέψουν τη συνολική αλλαγή της χώρας σε διοικητικό, οργανωτικό, νομοθετικό και επιχειρησιακό επίπεδο ώστε να διαμορφωθεί ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη των διαφόρων τομέων της οικονομίας.
Η επιτροπή που ορίστηκε είναι υψηλών προδιαγραφών. Αποτελείται από τον νομπελίστα στα οικονομικά  καθηγητή του LSE και του Πανεπιστημίου Κύπρου Χριστόφορο Πισσαρίδη, που είναι ο Πρόεδρος, Αναπληρωτή Πρόεδρο τον Γενικό Διευθυντή του ΙΟΒΕ, καθηγητή ΟΠΑ, Νίκο Βέττα, μέλη  με συντονιστικό ρόλο τους Δημήτρη Βαγιανό καθηγητή στο LSE και Κωσταντίνο Μεγήρ καθηγητή στο Yale και λοιπά μέλη τους: Κυριάκο Ανδρέου (Advisory leader – PwC)
Κωσταντίνο Αρκολάκη (Yale), Μανόλη Γαλενιανό (London Holloway), Χρήστο Γκενάκο (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Cambridge), Svetoslav Danchev (IOBE), Αρίστο Δοξιάδη (Big Pi Ventures), Νίκο Καραμούζη (Πρόεδρο – Grant Thornton),
Φοίβη Κουντούρη (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών),
Αλέξανδρο Κρητικό (DIW), Δάφνη Νικολίτσα (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Διομήδη Σπινέλλη (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), Πάνο Τσακλόγλου (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών).
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση  ακολουθεί, τηρουμένων των αναλογιών, το μοντέλο διαχείρισης της πανδημίας, υπό την έννοια ότι απευθύνεται σε ειδικούς, αντί να βασιστεί στο brainstorming (νέες ιδέες)  των υπουργών του.
Τα χρήματα είναι πολλά και αν διατεθούν σωστά θα αναπληρώσουν τις βαριές οικονομικές επιπτώσεις που αφήνουν πίσω τους η πανδημία και η δεκαετής μνημονιακή καταστροφή.
Βέβαια, αυτό δεν είναι κάτι που θα αποδώσει και θα φανεί μέσα σε ένα ή δύο χρόνια. Οπότε ερχόμαστε στο προηγούμενο ερώτημά σας για τις πρόωρες εκλογές, ώστε να έχει η κυβέρνηση μπροστά της καθαρό πολιτικό χρόνο τεσσάρων ετών για να φανούν οι πρώτοι καρποί της διαχείρισης των δεκάδων δις, εφόσον βέβαια γίνουν όλα όπως πρέπει.

Κλείνοντας κ. Καλαρρύτη θα θέλαμε την άποψή σας σχετικά με την Τουρκία. Που βλέπετε να οδηγείται η τεταμένη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί;

Η Τουρκία κλιμακώνει έναν σχεδιασμό ο οποίος εξελίσσεται εδώ και δεκαετίες. Προετοιμάζεται μεθοδικά, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων είτε ήταν στην εξουσία οι κεμαλιστές είτε ο Ερντογάν και ασχέτως   και οικονομικής ή άλλης συγκυρίας,  για να υλοποιήσει το εθνικό της όραμα που είναι η αναβίωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε νέα εκδοχή.
Αυτά που λέγονται και γράφονται ότι το κάνει για εσωτερικούς λόγους, ότι εξάγει την εσωτερική της κρίση, ότι είναι συγκυριακά διότι πιέζεται αλλού  και διάφορα άλλα, είναι ανυπόστατα και επικίνδυνα διότι αποπροσανατολίζουν.
Η Τουρκία έχει εθνικό σχεδιασμό στη βάση του «εθνικού όρκου» του 1923 ο οποίος προωθείται απαρεγκλίτως. Δυστυχώς, εν αντιθέσει με εμάς έχει στρατηγική και όραμα.
Αυτό που συμβαίνει με αυξανόμενο ρυθμό τα τελευταία χρόνια και με μία ξαφνική ραγδαία πύκνωση εσχάτως, είναι ένα: η τελική φάση της προσπάθειάς της για ένα  πολυδιάστατο ξήλωμα της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας. Δεν μιλάει πλέον για «γκρίζες ζώνες», δηλώνει ευθέως ότι της ανήκουν κατοικημένα ελληνικά νησιά, προσπαθεί να υφαρπάξει την ελληνική υφαλοκρηπίδα με το πειρατικό μνημόνιο που υπέγραψε με το καθεστώς της Τρίπολης στη Λιβύη, κάνει υπερπτήσεις σε ελληνικό έδαφος, έχει σε εξέλιξη Αττίλα 3 στην κυπριακή ΑΟΖ, επιχείρησε εισβολή στον Έβρο εργαλειοποιώντας λαθρομετανάστες και να μην έχετε καμία αμφιβολία ότι θα στείλει ερευνητικά σκάφη στην ελληνική υφαλοκρηπίδα για να προσπαθήσει να  εφαρμόσει στην πράξη την ψευδο-ΑΟΖ. Εκεί θα  είναι η ώρα της αλήθειας. Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να επιτρέψει κάτι τέτοιο.
Αυτή είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα και η οποία αν δεν απενεργοποιηθεί θα οδηγήσει σε εθνική βλάβη ιστορικών διαστάσεων. Με  το τουρκο-λιβυκό Σύμφωνο γίνεται απόπειρα αρπαγής της ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου. Αν δεν ακυρωθεί και η Τουρκία αφεθεί για μία ακόμα φορά να δημιουργήσει τετελεσμένα, και μάλιστα τέτοιου μεγέθους, οδηγούμαστε σε κανονική καταστροφή. Δεν είναι μόνο η απώλεια των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και η αδρανοποίηση της ελληνικής ΑΟΖ με ό,τι οικονομικό κόστος συνεπάγεται αυτό, δίχως να υποβαθμίζεται αυτή η διάσταση. Θα υπάρξει γεωπολιτική έξωση και έκλειψη της Ελλάδας από την Ανατολική Μεσόγειο και μάλιστα με τη «βούλα» Συμφώνου που έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ! Για να το πούμε ακόμα πιο απλά, θα πρόκειται για εκδίωξη του Ελληνισμού από περιοχή που αποτελεί όχι απλά χώρο ζωτικών συμφερόντων, αλλά όρο εθνικής επιβίωσης. Είναι υπαρξιακό ζήτημα. Ούτε το ελεύθερο κομμάτι της Κύπρου θα αντέξει στη συνέχεια, ούτε η Ελλάδα στο Αιγαίο. Η δε ΑΟΖ, με βάση την τάση του Διεθνούς Δικαίου, από ζώνη οικονομικής εκμετάλλευσης θα εξελιχθεί κάποια στιγμή σε χώρο πλήρους κυριαρχίας, διότι η οικονομική δραστηριότητα προϋποθέτει ασφάλεια και η ασφάλεια, η παρουσία ενόπλων δυνάμεων, ανήκει στον σκληρό πυρήνα των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Με δεδομένο ότι η ελληνική ΑΟΖ, εφόσον ανακηρυχθεί και οροθετηθεί, υπολογίζεται σε περίπου 500.000 τετρ χιλ..
δηλαδή τετραπλάσια της σημερινής έκτασης της χώρας, ο οποιοσδήποτε καταλαβαίνει τι σημαίνει πιθανή απώλειά της. Ισοδυναμεί με απώλεια εθνικού εδάφους και οι ευθύνες για την απώλεια εθνικού εδάφους είναι ό,τι βαρύτερο μπορεί να υπάρξει για οποιονδήποτε τις φέρει.
Ξέρετε, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, αν ένα μόνο από αυτά που συμβαίνουν κάθε μέρα στην Ελλάδα σε σχέση με την τουρκική δραστηριότητα συνέβαινε σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου – ένα μόνο, όχι όλα μαζί όπως συμβαίνουν εδώ- το αποτέλεσμα θα ήταν μεταξύ θερμού επεισοδίου και πολέμου.
Η Τουρκία διεξάγει έναν πολυδιάστατο υβριδικό πόλεμο εναντίον της Ελλάδας και η Ελλάδα από την πλευρά της δεν έχει πλέον το περιθώριο να κάνει πως δεν καταλαβαίνει. Η επίκληση του Διεθνούς Δικαίου δεν παράγει αποτελέσματα όταν ο άλλος έχει ως βασική λειτουργία του να το παραβιάζει. Το Δίκαιο δεν έχει κανέναν αυτόματο τρόπο να εφαρμόζεται από μόνο του. Αν δεν έχεις ισχύ να υπερασπιστείς και να επιβάλλεις το Διεθνές Δίκαιο, απλά το χάνεις μαζί με την πατρίδα σου. Δυστυχώς έτσι είναι οι διεθνείς σχέσεις. Δεν είναι φιλανθρωπικοί σύλλογοι τα κράτη. Επιδιώκουν την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους με ή χωρίς Δίκαιο. Χώρος για αδύναμους στη διεθνή αρένα δεν υπάρχει. Ούτε οι σύμμαχοι εκτιμούν τους αδύναμους, αυτούς που δεν υπερασπίζονται με σθένος τα συμφέροντά τους. Χρειαζόμαστε αλλαγή στρατηγικού δόγματος και αντίληψης ως κοινωνία γρήγορα, ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων και των αποτρεπτικών δυνατοτήτων άμεσα με αύξηση της διαθεσιμότητας  των οπλικών συστημάτων και προγραμματισμό για την απόκτηση νέων. Τώρα δεν προλαβαίνουμε, θα γίνει ό,τι είναι να γίνει με ό,τι έχουμε.
Η ώρα της σύγκρουσης φθάνει και δεν είναι δική μας επιλογή, αλλά δυστυχώς δεν έχουμε και επιλογή να την αποφύγουμε διότι δεν εξαρτάται από εμάς. Η ειρήνη χρειάζεται δύο.